Utanç ve Haset
Psike İstanbul Psikanaliz Kitaplığı – İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Şimdi ve Burada – 4 –
Utanç ve Haset
Yazar: Benjamin Kilborne – Türkay Demir
Çevirmen: Burçak Erdal
Editör: Sibel Mercan
Kitap Benjamin Kilborne’un antropoloji, felsefe, edebiyat, dinler tarihi, sosyoloji, mitoloji gibi birçok alandaki bilgi birikimini psikanalitik bakış açısı ile birleştirerek başta utanç, günah, nazar, kem göz olmak üzere iyilik, kötülük gibi kavramların gelişimini ve toplumsal anlamlarını psikanalizin merceğinden yorumladığı iki bölüm ve Türkay Demir’in Kilborne’un anlattıklarından yola çıkarak ergenlerde utanç dinamiklerini incelediği bir bölümden oluşuyor.
“Temel tezim ne özgün ne de sarsıcı: Nasıl göründüğümüzü kontrol ederek nasıl hissettiğimizi kontrol etmeye çalışıyoruz. Bu dinamikler hem utanca hem de hasede yol açıyor; zira utançta kişi kendisini gizlemeye ihtiyaç duyuyor, hasette ise ötekilerin kendisinin görece yetersiz görünmesine neden olduğunu hissediyor. … Aslında bu kitap, benim utanç dinamikleri, görünüm kaygısı ve hasetle ilişkilendirdiğim, bastırma ve otosansürden sorumlu psikolojik süreçleri tanımlamak ve derinlemesine çalışmakla ilgili klinik güçlüklerden ortaya çıktı. … Daha geniş tarihsel ve toplumsal dinamikler hakkında düşünmek için klinik kavramlardan ve psikanalitik kavramları yeniden incelemek için bu dinamiklerden yararlanan bir kitap oldu. İlerleyen sayfalar, bir bakış açısına göre uygulamalı edebiyat ve uygulamalı psikanalizin bir karışımı, bir başka bakış açısına göre ise bir klinisyenin, utanç, görünüm ve hasedin dinamiklerini hümanistik geleneğimizle ilişkilendirilerek canlandırma girişimidir. Sonucu, merak uyandırıcı, tesirli ve kışkırtıcı bulacağınızı ümit ediyorum.”
Benjamin Kilborne
“Kilborne tanınma özlemi ile görülme korkusu arasında sıkışıp kaldığını hisseden insanın acısından söz eder. Bu sıkışıp kalma hâli herhâlde en çok ergenlik durumunu tanımlamaktadır. Ergen, bir yandan neredeyse tüm dünyanın gözü onun üzerindeymiş gibi hisseder ve bunu arzularken bir yandan da görülmekten, kıyaslanmaktan alabildiğine korkar. … Ergenlerde kuvvetli utanç duygusunun var olması genellikle terapiyi baltalar. Ancak terapi odası utanç dinamiğinin temel açmazı olan “aynı zamanda hem görünme hem de güvende olma” isteğinin gerçekleşebileceği bir yerdir. Terapinin sağladığı bu imkânı verimli bir biçimde kullanmayı seçen ergenler de az değildir.”
Türkay Demir
İçindekiler
BİRİNCİ KISIM Haset ve Kem Göz
BİRİNCİ BÖLÜM Büyük Resimde Haset
İKİNCİ BÖLÜM Kem Göz
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kem Göz, Hastalık ve Talihsizlik
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Freud, Tekinsiz ve Kem Göz
BEŞİNCİ BÖLÜM Melanie Klein, Haset ve Utanç
ALTINCI BÖLÜM Psikanaliz ve İnanç
YEDİNCİ BÖLÜM Giambattista Vico, Şarkılar ve İlik
SEKİZİNCİ BÖLÜM Acı, Haset ve Utanç
İKİNCİ KISIM Gözden Kaybolan İnsanlar: Utanç ve Görünüm
DOKUZUNCU BÖLÜM Kraliçe’nin Cücesi Tarafından Aşağılanmak: Ruhsal Büyüklük Üzerine
ONUNCU BÖLÜM Düşlem, Izdırap ve Çarpıtma
ON BİRİNCİ BÖLÜM Kâğıttan Gökyüzünde Bir Delik: Hilekârlık ve Çare Olarak Bir Kat Daha Hilekârlık
ON İKİNCİ BÖLÜM Beni Nasıl Görüyorsunuz?
ON ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Göremiyorum; Görünmezim
ON DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kameranın Gördükleri: Modern Kahramanların Trajedisi ve “Oyunun Kuralları”
ON BEŞİNCİ BÖLÜM Şeytan, Utanç ve Kendiliğin Kırılganlığı
ON ALTINCI BÖLÜM Narkissos ve Lady Godiva: Ölümcül Bakışlar ve Oidipal Utanç
ON YEDİNCİ BÖLÜM İncir Yaprakları, Gerçek ve Hayalî
ON SEKİZİNCİ BÖLÜM Ağlayan Gözler, Gören Gözyaşları: Travma, Yas ve Oidipal Utanç
Gerileme, Utanç ve Travma: Ferenczi ve Freud
TÜRKAY DEMİR
Terimlerdeki Karışıklık
Duygulanımın Doğuşu ve Gelişimi
Utanç Duygusunun Gelişimi
Utanç: Kuram ve Görüngü
Utanç ve Suçluluk
Ergenin Dünyasında Utanç
Utancın Olumlu ve Yapıcı Tarafları
Kaynakça
Dizin